İLKOKULA HAZIRLIK

Okur-Yazarlık

Dil insanın iletişim kurması, kendini ifade etmesi ve düşünebilmesi için sahip olduğu en önemli becerisidir. Çocuklar yaşamlarının ilk yıllarında anadillerine yüzlerce kelimesi, dil bilgisi kuralları ve doğru telaffuzuyla hakim olurlar.

Okur-yazarlık çocuğa bir dili en verimli nasıl kullanabileceğini öğretmeyi amaçlar.Çocuklar önce bir dili oluşturan sesleri tanırlar ve bu seslerin ifade edildiği şekilleri yani harfleri öğrenirler. Okuma bu şekillerin seslendirilmesi ,kelime içerisindeki sesi anlama ve sesleri birleştirme ve okuduğunu anlama aşamasıdır okur yazarlık eğitimini iki başlık altında toplayabiliriz.

SES ÇALIŞMALARI;

Sözcüklerin ilk hecesini ayırt etme,

Sözcüklerin son hecesini ayırt etme

Sözcüklerin ilk sesini ayırt etme

Sözcüklerin son sesini ayırt etme,

Sözcükleri seslere ayırma

nesne resimleri ve üç boyutlu materyallerle ses

YAZMAYA HAZIRLIK ÇALIŞMALARI;

• Kalem ve kâğıdı uygun şekilde tutma,

• Bitişik eğik yazıya hazırlayıcı çizgi çalışmaları

• Yazının anlamını fark etme

• Farklı özellikte kâğıtlar üzerinde çizgi tamamlama çalışmaları

• Yazmayı içeren dramatik oyunlar

• İlgi köşelerinde yazmayla ilgili materyalleri kullanma ile ilkokula hazırlık çalışmaları tamamlanır.

Montessori Metodunda Matematiksel Zeka

Matematiksel zekânın en önemli özelliği çocuğu; yaratıcı düşüncenin en yüksek noktası olan zihinsel tahminlere götürmesidir.

Doğanın yaratıcılığının matematiksel temellere dayandığını söyleyen Montessori,

“Çocuklar kendilerine özgü bir iç dürtüye sahiptirler ve onlar bu yapıları nedeniyle motive olmaya hazırdırlar. Çocuklar emici zihne altı yaşına kadar sahiptirler; bu nedenle matematiği onlara bu dönemde sunmalıyız ki çocuk hiç zorlanmadan bilgileri alsın. Emici zihin dönemi aynı zamanda çocuğun bakış açısını olumlu ya da olumsuz bir şekilde etkiler. Bu sebepten dolayı eğiticinin matematiği sunuş şekli çok önemlidir. Çocuk sadece ona verilen bilgileri almakla kalmıyor aynı zamanda bizim bakış açımızı da benimser. Çocuğun duyarlı dönemlerine önem vermek çok önemlidir. Çünkü bu dönemler çocuğun gelişimini güçlü bir şekilde etkiler. Matematikle çocuk aynı zamanda düzen konusundaki duyarlılık dönemini de geliştirir.Montessori ‘’ Çocuğa sunacağımız her şey düzen içerisinde olmalıdır. Çocuk en ufak detaylara dahi dikkat eder. Bu nedenle eğitimcinin de çocuğa sunuş şeklindeki düzene dikkat etmesi gereklidir.”der ( Wilbrantd, 2007).

Öğrenmenin gelişmesi için çocuğun bilhassa ellerle çalışması çok önemlidir. Eller zekanın gelişmesinde en önemli araçlardır. Bu nedenle her şeyi çocuğun ellerine vermek gereklidir. Çünkü Montessori, “Elle kavramaktan zihinsel kavramlar gelişir” der (Wilbrandt, 2007).

Matematik materyalleri çocuklara 4. yaşlarından itibaren sunulur. Bu konuda çocuğun ön hazırlığı çok önemlidir.

- Öz bakım alıştırmaları çocuğa matematik için de çok önemli olan konsantrasyon sağlar.

- Günlük Hayat Uygulamaları alıştırmalarında çocuk mantıksal sıralamaya göre çalışmayı öğrenir.

- Duyu materyalleri ile çalışmak da matematik materyalleri için önemli bir ön hazırlık olur. Çeşitli sıralamalarda çocuk matematikte saymayı öğrendiği gibi düşünmeyi öğrenir.

- Gün akışı içerisinde çeşitli faaliyetler sırasında çocuğa sayma fırsatı verilebilir. Örneğin: Masa hazırlama sırasında tabak, bıçak, çatal, kaşık sayısı gibi. Pasta vs dağıtımında parçaları saymak gibi (Wilbrandt, 2007).

Matematik Materyallerinin Özellikleri:

Matematik materyallerinin en temel özelliği soyut kavramları somutlaştırmasıdır. Bunlar soyutlukları somutlaştıracak şekilde hazırlanmışlardır. Çünkü somut şeyler soyut kavramları içerirler.

Materyaller soyut düşünmeyi geliştirir. Çocuk 6 yaşından itibaren soyut matematik kavramlarını anlayabilir. Matematik materyallerinin de belirli bir düzeni vardır. Bütün kavramlar çocuğa basitten zora bir sıra ile kavratılır (Wilbrandt, 2007).

Matematik materyalleri,

1. Temel matematik kavramlarını anlaşılır kılar.

2. Çocuk belirli kuralları rahatlıkla ezberler.

3. Her kavram belli bir sıra ile pekişir.

4. Miktar kavramı öğrenilir

5. Sembol kavramı öğrenilir

6. Miktar ve sembolün bağlantısı öğrenilir

Matematik Öğretiminde üç aşamalı öğretim

1. Materyali tanıtmak

2. Tekrarlarla kavramın öğretilmesi

3. Çocuğun tek başına kullanımı (Wilbrandt, 2007).

Sunuş Esnasında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

1. Çocuğa bir materyal sunmak isteği, materyali ya da çalışmayı adlandırarak teklifle söylenmeli, çocukla iyi bir temas kurmaya çalışılmalıdır (örn. “Bugün seninle kırmızı-mavi sayı çubuklarını çalışmak istiyorum”).

2. Masa veya halı uygun bir yere hazırlanmalı; çalışma tarzının bütünüyle gözlenebilir olması ve çocuğun dikkatini başka yöne kayması önlenmelidir.

3. Rafa giderken çocuk da eğitimcinin yanında götürülmelidir. Materyali nasıl taşıyacağını ona gösterilerek, çocuğun sol tarafta oturması sağlanmalıdır.

4. Cisimlerin adları söylenmeli.

5. Çocuğun tüm hareketleri dikkatli izlediğinden ve onların iyi görülecek konumda olduklarından emin olunmalı.

6. Çalışma doğru, doğal, net ve hareketlerle kendinden emin bir şekilde sunulmalı,

Materyal sıralamasına dikkat edilmeli, çalışmanın önemli kısımları ile çalışma bittiğinde bitmiş olduğu kesin bir şekilde vurgulanmalıdır.

7. Çalışmanın çocuğun daha önceden bildiği kısımlarını kendisinin yapmasına izin verilmeli (örneğin katlamak, suyu getirmek ve dökmek, çerçevelerde kumaş yarılarını açmak ve kapatmak).

8. Herhangi bir hareket esnasında konuşmamalı, konuşmak veya çocuğu dinlemek gerekiyorsa hareketlere ara verilmelidir (Wilbrandt, 2007).

Birinci Grup Matematik Materyalleri

Bu materyaller içinde yer alan birinci grup matematik materyalleri her çocuğun hiç zorlanmadan 1 'den 10'a kadar sayıları öğrenmelerini sağlayacak bir düzene sahiptir. Kültürümüzün bir parçası olan onluk sistem yine bu materyalin özünü oluşturmaktadır. Onluk sistemde 9‟dan dan sonra özel işaretler (rakam) kullanılmaz. 9‟dan sonra basamak sayısı değişir. Yani bundan sonra gelecek olan sayı 0–9 rakamları ile yazılabilen sonsuz sayılardır. Bu semboller matematiğin alfabesidir (Wilbrandt, 2007).

Kırmızı-Mavi Sayısal çubuklar

10 cm‟lik kırmızı bir çubukla başlar. 10 cm‟lik kırmızı çubuğa,10 cm‟lik mavi bir parça eklenerek ikinci çubuk elde edilmiştir. İkinci çubuk 20 cm‟dir. Bu şekilde 10 adet 10 cm‟lik artışlarla 100 cm‟lik en uzun 10'luk çubuğa ulaşılır. Tek çubuklar kırmızı ile çift sayılı çubuklar mavi renkle biter. Çocuk sayısal çubuklarla 1'den 10'a kadar sayıları hem görsel hem de dokunma duyuları ile kavrar. Her çubuk bir sayıyı ifade eder ve çubuklar eşit olarak uzar. Beraberinde ahşap zemin üzerine basılı durumda 1'den 10'a sayı tablacıkları da bulundurulur.

Kabartma Rakamlar

Yeşil renkli zemin üzerine zımpara kağıdı rakamlardan oluşmuştur.

Yeşil renk birler basamağını ifade ettiği için sadece 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9 rakamlarını içerir.

Dokunma duyusunun hassas olduğu bir dönemde çocuk 9'a kadar sayıların işaretlerinin yazılışlarını ve üç aşamalı öğretimle bunların adlarını öğrenir.

( 0 ) sıfır ilk çalışmada öğretilmez. Daha sonra sayısal (mekik) çubuk kutularında öğretilir.

Kırmızı-Mavi Sayısal Çubuklar ve Sayı Kartlarının Kombinasyonu

Kırmızı-mavi sayısal çubuklar ve sayı tablacıklarının birlikte kullanımından oluşan çalışmadır. Bu çalışmaya çocuk 1'den 10'a kadar çubukları görsel olarak ayırt edip tanıdıktan ve kabartma rakamları öğrendikten sonra başlanır. 1'den 10'a kadar miktarlarla bunların yazıldığı sembollerin birleşimine dayalı çeşitli çalışmaları içerir. Çocuk her sayı karşılığında belli, somut bir miktar ile karşılaşır. 1'den 10' kadar sayıların hiyerarşik sırasını öğrenir ve 3 aşamalı öğretimle birden ona kadar saymayı öğrenir.

Sayma Çubuğu (Mekik) Kutuları

İçinde 45 adet sayma çubuğu bulunan bir ahşap kutu vardır.

Kutunun içinde (0, 1, 2, 3, 4,5, 6, 7, 8, 9) rakamları yazılıdır.

8 adet kurdele materyalle birlikte bulunur.

Bu materyalle birlikte kabartma rakamlara ait (0) tablası da kullanılır.

Çocuklar bu materyalde miktarları oluşturan tek tek birimlerle tanışır. Bu tek tek birimler bir araya getirildiklerinde bir miktar elde edilir.

Boş kalan kutuda sıfır tanıtılır. Sıfırın herhangi bir miktarı ifade etmediği, elemanı olmayan bir küme oluşturduğunu görsel olarak kavrar. Daha sonra "sıfır oyunu" ile bu izlenim kuvvetlendirilir.

Kesme Sayılar ve Çipler

İki bölmeli ahşap bir kutu içinde 1'den 10'a kadar sayıları oluşturacak ahşaptan oyma rakamlar bulunur. 55 adet aynı renkte daire şeklinde çip ya da marka vardır. Bu çalışmada çocuk rakamların yönünü doğru yerleştirinceye kadar sayı tablacıkları da kullanılır. Çocuklar burada sadece kesme rakamlarla karışık olan sayıları tanımayıp bunların sıralamalarını ve yerleştirmede doğru yönlerini de öğrenir. Çocuklar ciplerle rakamların ifade ettikleri miktarları rakamların altına yerleştirir. Bu materyalle çocuklar daha önceki bilgilerini pekiştirirken sayıların altındaki ciplerin sıralanış biçimleri nedeniyle sayıların tek ve çift -adlandırmaksızın-olabildiklerini de görürler.

Bellek Oyunları

Bir küçük sepet ; Dış yüzeylerinde aynı resim ya da motif bulunan, aynı renkte, aynı malzemeden yapılmış 11 adet içindeki sayıyı göstermeyecek şekilde katlanmış karton parçalar. Çocuk kart üzerinde yazılı olan sayıyı hafızasında tutarak çevresindeki eşyalardan ondan talep edileninden sayının ifade ettiği miktarı oluşturur. Bu oyunla sadece bellek çalışması yapılmayıp günlük hayattaki sayma ile bağlantı kurulur. Bu oyunla çocuk birinci grup materyallerle elde ettiği matematiksel bilgilerin günlük hayatındaki yerini ve kullanımını öğrenmiş olur.

İkinci grup matematik materyalleri

Boncuklardan oluşan miktar gruplarının tanıtılması;Birler,onlar,yüzler,binler basamaklarını miktar olarak tanıma

Sayı kartlarının tanıtımı;Miktarlar ile onlara ait sembolleri görsel olarak tanıma

Markalarla çalışmalar;Soyut materyallerle sayıların yazılışlarını tanıma

Üçüncü grup matematik materyalleri

Renkli boncuk dizilerinden oluşan merdiven çalışmaları;

1’den 9’a kadar olan renkli boncuk dizileri ile merdiven oluşturma

11’den 19’a kadar sayıları renkli ve altın boncuk dizileri ile oluşturma çalışmaları

Seguin’in sayı tablaları çalışmaları;11’den 19’a kadar sayıların yazılışı ile ilgili çalışmalar(1.tabla)

90’a kadar sayıların onluklarla oluşturulması(2.tabla)

11’den 99’a kadar sayıların yazılışı ile ilgili çalışmalar